„Dzieci są chętne do aktywności fizycznej, ale trzeba ją zorganizować”

W 209. odcinku „Jak Uczyć Futbolu” gościliśmy Władysława Szyngierę, profesora katowickiego AWF-u, ale też m.in. trenera z licencją UEFA Pro oraz byłego selekcjonera pierwszej kadry kobiet. Z 68-latkiem rozmawialiśmy o koordynacyjnych zdolnościach motorycznych, które odgrywają istotną rolę w piłce nożnej.

„Nowoczesne nauczanie i doskonalenie gry w piłkę nożną” – taki tytuł nosi książka, którą Szyngiera wydał wraz z Pawłem Grycmannem. Skąd pomysł na tę cenioną w środowisku publikację?

– Prowadziliśmy różne kursy instruktorskie oraz trenerskie na uczelni i wydawało nam się, że nadszedł najwyższy czas, żeby powstał podręcznik, który będzie patrzył trochę nowocześniej. Od publikacji minęło trochę czasu, ale myślę, że do dzisiaj „Nowoczesne nauczanie i doskonalenie gry w piłkę nożną” stanowi wartościową pozycję, chociaż niektóre treści oczywiście zdezaktualizowały się na przestrzeni lat.

O aktywności fizycznej wśród najmłodszych:

– Nie wystarczy, że dzieci pójdą dwa, trzy albo cztery razy w tygodniu na trening. Musi być też aktywność szkolna i podwórkowa. Widzę dużą rolę rodziców w tej kwestii, bo dzieci są chętne do aktywności, natomiast często trzeba im tę aktywność zorganizować.

Dlaczego zawodnik wcześniej nie był w centrum procesu?

– Zmieniło się podejście do ludzi i zmieniły się czasy. Trzeba zdać sobie sprawę, że wcześniej zawodnicy właściwie oczekiwali takiego drylu dyscypliny. To było wtedy normą. Czasy się zmieniają, więc zmieniło się podejście do piłkarzy. Nabywana wiedza psychologiczna oraz pedagogiczna podpowiadała nam, że trzeba podejść bardziej podmiotowo, a nie przedmiotowo do zawodników.

O koordynacyjnych zdolnościach motorycznych:

– Myślę, że koordynacyjne zdolności motoryczne mają decydujące znaczenie w pracy z dziećmi i młodzieżą, bo one pozwalają nam przygotować sprawnościowo dzieci do nauczania gry w piłkę nożną. W dyscyplinach, w których dominują nawyki otwarte (np. w grach zespołowych), koordynacyjne zdolności motoryczne są decydujące.

Zdolności koordynacyjne dzielimy na:

• kondycyjne (siła i wytrzymałość)
• koordynacyjne (tutaj wyróżnia się siedem zdolności: dostosowania motorycznego, orientacji przestrzennej, szybkości reakcji, równowagi, rytmizacji, różnicowania ruchów oraz sprzężenia i łączenia ruchów)
• kompleksowe (zwinność i szybkość)

Konkretne przykłady zdolności koordynacyjnych:

• dostosowanie motoryczne – improwizacja w grze 1v1, gra na różnych pozycjach, gra w różnych systemach, gra na różnych nawierzchniach
• różnicowanie ruchów – dokładne podanie na różne odległości
• łączenie ruchów – łączenie większej liczby ruchów (np. przyjmujesz piłkę i strzelasz na bramkę)
• orientacja przestrzenna – umiejętność wyjścia na pozycję, „czytanie gry”
• szybkość reakcji – nie trzeba tłumaczyć
• równowaga – również nie trzeba tłumaczyć
• rytmizacja ruchu – trzymanie rytmu biegu

Która z siedmiu zdolności koordynacyjnych jest tą najważniejszą?

– Dla mnie najważniejszą zdolnością koordynacyjną w piłce nożnej jest różnicowanie ruchów. Pozwala ono na czucie mięśniowe, dzięki czemu zdajemy sobie sprawę, jak podać piłkę na trzydzieści metrów, a jak – chwilę później – przełączyć się na zagrania pięciometrowe. 

– Innym przykładem może być przyjęcie futbolówki, ponieważ musimy zdawać sobie sprawę, jak przyjąć piłkę podawaną z różną siłą. W części wstępnej treningu warto używać piłek o różnej wielkości, bo będą one wpływać na czucie mięśniowe zawodników.

O różnorodności form treningowych:

– Różnorodność form treningowych jest bardzo istotna. Wiadomo, że kluczowe będą formy piłkarskie, ale warto pamiętać o tym, żeby przed albo po treningu, w trakcie obozów czy zgrupowań, wprowadzać inne formy aktywności, w których zaangażowane będą inne partie mięśniowe. Pozwoli nam to lepiej rozwinąć dziecko.

O idealnym wzorcu ruchowym:

– Nie ma idealnego wzorcu ruchowego, ale na pewno jest wzorzec prawidłowy. Wzorce ruchowe to czynności, który człowiek używa przy poruszaniu się w trzech płaszczyznach: czołowej, strzałkowej i poprzecznej.

O wadach postawy:

– Trener musi zwrócić uwagę, czy jego zawodnicy lub zawodniczki nie mają wad postawy – skoliozy, lordozy, kifozy i tak dalej. Jeśli widzimy, że dziecko ma złe wzorce – nawet w chodzie czy w biegu – i nie będziemy go korygować podczas treningu, możemy doprowadzić do przyszłych kontuzji naszych podopiecznych.

Który okres jest najlepszy do rozwoju zdolności koordynacyjnych?

– Najlepszym okresem rozwoju zdolności koordynacyjnych będzie wiek od 7. do 13. roku życia. Później mamy stagnację, natomiast mocno możemy wpłynąć na zawodnika też na etapie 15-16 lat. Nad koordynacją można pracować także z seniorami, u nich również możemy poprawiać tę kwestię, aczkolwiek jeśli nie przepracujemy odpowiednio wieku szkolnego, szansa na zawodową karierę zmniejsza się.

Co kształtują ćwiczenia piłkarskie?

– Wszystkie ćwiczenia piłkarskie kształtują poszczególne zdolności motoryczne, ale np. dla poprawy równowagi, powinniśmy zastosować coś dodatkowego.

O Dawidzie Szulczku i Adrianie Siemieńcu, którzy szkolili się na Akademii Wychowania Fizycznego w Katowicach:

– Po Dawidzie i Adrianie było widać, że to są kandydaci na dobrych trenerów, ale do tego stopnia, że jeden i drugi pracują teraz w Ekstraklasie (Szulczek nie zdecydował się na przedłużenie kontraktu z Wartą Poznań, która spadła z ligi, natomiast Siemieniec zdobył właśnie mistrzostwo Polski z Jagiellonią Białystok – dop. red.), to przynajmniej ja nie spodziewałem się, że aż tak daleko zajdą.

– Z AWF-u w Katowicach pamiętam też m.in. Roberta Góralczyka (asystent Michała Probierza w seniorskiej reprezentacji Polski – dop. red.) czy Pawła Grycmanna, który dziś zarządza Szkołą Trenerów PZPN w Białej Podlaskiej.

ROZMAWIAŁ PRZEMYSŁAW MAMCZAK

Fot. EkstraTrener – Facebook, „Trener 06/2017”

Obserwuj @pmamczak